Wat is de Biënnale Gelderland?
"Het doel van de Biënnale Gelderland is het zichtbaar maken van de staat van de beeldende kunst, kunstproductie en kunstenaars van Gelderland. Dit wil de organisatie bereiken door in te zetten op een relevant thema, en door opdrachten te verstrekken voor nieuw werk dat speciaal voor de tentoonstelling wordt gemaakt. Naast de tentoonstelling is er ruimte voor een randprogramma."
Is Biënnale Gelderland een organisatie?
Biënnale Gelderland (BG) wordt sinds een aantal jaren afwisselend georganiseerd door museum het Valkhof Nijmegen en Museum Arnhem. Om en om zijn zij penvoerder. De BG is daarmee geen juridische entiteit zoals een stichting. Centrum Beeldende Kunst Arnhem (CBK) was initiatiefnemer en uitvoerder van de BG in de jaren ‘90. Hier is weinig over te vinden in online archieven, en met de enorme cultuurbezuinigingen onder Halbe Zijlstra verdween in Arnhem het CBK. Deze editie neemt Museum Valkhof het penvoerderschap op zich, daarmee is Nijmegen ook de hoofdlocatie van deze editie 22-23.
Hoe kon en kan de BG voortbestaan?
De genoemde partnermusea, in samenwerking met de Provincie Gelderland, sloegen de handen ineen voor het voortbestaan van de BG nadat het CBK werd opgeheven. Productiehuis Plaatsmaken Arnhem produceerde vervolgens de edities 2012-2019. Voor de editie van 2022-2023 heeft de penvoerder Museum Valkhof besloten zonder productiehuis te werken en de curatoren gevraagd zelf een projectteam samen te stellen en de verantwoordelijkheid voor de productie op zich te nemen.
Eerdere edities en selectie curatoren
Al enige jaren wordt de curator van de BG gekozen op basis van een Open Call. In 2016 bijvoorbeeld werd Hanne Hagenaars geselecteerd om de BG te realiseren met het project Living Giving. In 2019 werd de artistiek leider van Plaatsmaken Inge Pollet geselecteerd uit 20 inzendingen als curator voor de BG 19, en ontwikkelde deze onder de titel Seelenwanderung, met Arnhem als hoofdlocatie.
Door de coronapandemie werd de 12e editie, die aanvankelijk plaats zou vinden in 2021, uitgesteld. De open oproep werd uiteindelijk in november gepubliceerd. De oproep van de musea richtte zich op het historisch erfgoed en de culturele output van de provincie Gelderland (zelfs teruggaand tot de Romeinen), met als thema: Genius Loci. De oorspronkelijke open oproep is hier te lezen.
The Right to the City
Collectief P1 reageerde op de open oproep met een omkering, waarin onze belangrijkste kritiek op de oproep versleuteld was: "Ook het hoofdthema van de Biënnale Gelderland verwijst naar het Romeinse verleden, dat aanspraak lijkt te maken op de legitimiteit van de provincie. Teruggrijpend op het beeld van een Romeinse bewaker van de regio, naast het traceerbare verleden, de lange materiële geschiedenis en de prachtige landschappen, roept het echter tegelijkertijd noties op van witheid, territoriale verovering en kapitalistische accumulatie."
Wij herdefinieerden de oproep van de musea in termen van naoorlogse wijken, de erfenissen van het modernisme en de machtsstructuren die zij tot stand brachten. Het voorstel dat de thematiek ‘Recht op de Stad’ aankaart, werd unaniem geselecteerd.
Is het nu BG 22 of BG 22-23?
Collectief P1 is gestart met de curatoriële opdracht op 1 maart 2022. We hebben een concept en verschillende projectplannen geschreven en een programma ontwikkeld. We hebben een dreamteam samengesteld, zijn fondsen gaan werven, de straat opgegaan, archieven ingedoken, hebben makers betrokken en buitenmuseale locaties gezocht voor onze programma’s.
Veel van de kunstenaars waar we mee in gesprek zijn gegaan, hebben overeenkomsten in werkwijzes: ze werken vanuit een collectieve praktijk, maken nieuwe werken (veelal ongevraagd) in de publieke ruimte, hebben een Do-It-Yourself attitude of werken vanuit een andere maatschappelijke en of politieke urgentie. Ook de plekken waar we ons programma tonen zijn betekenisvolle ruimtes die in lijn zijn met onze werkwijze en uitgangspunten.
Door de relatief korte doorlooptijd van het startschot (maart 2022) tot de aanvankelijke opening (17 november 2022) is er voor deze editie gekozen om de programmering gefaseerd uit te rollen. Dit betekent dat verschillende projecten en deelprogramma’s zich uitspreiden over tijd en ruimte. Nijmegen is, onder penvoerderschap van Museum Valkhof, hoofdlocatie van deze editie en dat wordt gevierd door de eerste drie publieke programma’s daar te organiseren.